Rosjanin żąda dożywotniej sankcji dla Igi Świątek. Odpowiedź przyszła momentalnie. Potężny cios

Artur Gac, Interia: Wczoraj, gdy umawialiśmy się na tę rozmowę, zdążył mi pan zasygnalizować, że nic tak pana nie oburza, jak hejt płynący wprost ze strony Rosjan pod adresem Igi Świątek.

Prof. Jerzy Smorawiński, wieloletni szef Komisji do Zwalczania Dopingu w Sporcie: – To prawda. Nie dość, że to złośliwe, to oczywiście wypowiadają się ludzie, którzy w ogóle nie mają pojęcia. I robią to z czystej złośliwości.

Żeby daleko nie szukać, a jednocześnie nie grzebać w anonimowych komentarzach, mamy wypowiedź Jewgienija Kafielnikowa, byłego asa tenisa, który po wiadomości, że Iga Świątek uzyskała pozytywny wynik testu na niedozwoloną substancję, na portalu X napisał tak: “Czasami się zastanawiam… czemu do cholery nie brałem sterydów przez całą moją karierę, żebym mógł grać zamiast 170 meczów rocznie, może 300? To naprawdę wstyd, co dzieje się teraz z tenisem. Powinien obowiązywać DOŻYWOTNI zakaz dla każdego, kto zostanie przyłapany na stosowaniu zakazanych substancji! ŻADNYCH wymówek i ZERO tolerancji, bez względu na to, kim jesteś!!!!”.

– No właśnie, miałem na myśli między innymi tego człowieka. Oczywiście przeszedł drogę tenisowej, bogatej kariery, a teraz żałuje, że się nie szprycował. Nie biorąc pod uwagę, że istnieje coś takiego, jak stosowanie nieumyślne. Oczywiście, wie pan, to jest bardzo skomplikowana sprawa.

Wszak, w myśl obowiązujących przepisów, na końcu to sportowiec odpowiada za to wszystko, co znajdzie się w jego organizmie.

– Dotyka pan kwestii fundamentalnej, do której potrzebne jest pewne wprowadzenie. Opowiem pokrótce, chronologicznie. W późnych latach 90., na przełomie tego wieku, bardzo dużo osób zgłaszało, że odżywki, które stosują, zawierają zanieczyszczenie, a oni, jako ci rzekomo niewinni, otrzymują kary dyscyplinarny lub zawieszenia. Dzisiaj laboratorium tylko w szczególnych sytuacjach poddaje analizie przyniesione próbki, a wówczas, jeśli była ta sama seria i to samo opakowanie, przeprowadzano taką analizę i potwierdzano, że faktycznie odżywki były zanieczyszczone. Ponieważ stało się to nagminne, że sportowcy przynosili często pootwierane puszki, powstał ogromny zamęt. Wszyscy się tłumaczyli, że nie mieli złych intencji, a wszystkiemu winne są odżywki. I taka jest geneza.

Słowem wielu oszustów zaczęło widzieć w tym szansę na ratunek.

– Tak jest. Dlatego WADA w kodeksie, który ukazał się w 2003 roku, a obowiązuje od 2004 roku, wydała to, co pan już powiedział. Czyli naniosła paragraf drugi, który jest bezwzględny. Mówi on, iż zawodnik dokładnie odpowiada za wszystkie substancje, ślady substancji czy metabolity, które znajdują się w jego ciele. I to jest zdanie najważniejsze, co tłumaczę swoim studentom. Nie trzeba w związku z tym wyjaśniać, czy to było nieumyślne, tylko po prostu obowiązuje pełna odpowiedzialność zawodnika. Koniec kropka. I na bazie tego powstały bardzo surowe przepisy, które oczywiście sprawdzały się, lecz pojawił się inny element. Otóż metody detekcyjne niezwykle się poprawiły.

Do jakiego więc, mam tutaj na myśli światowy system, doszliśmy momentu w walce z dopingiem? Dziś z uwagi na to, jak zaawansowane są laboratoria, wykrywające 50 pikogramów na mililitr, jak w przypadku Świątek, zaczęło się wylewanie dziecka z kąpielą?

– I to jest właśnie cały problem, że technika poszła tak daleko do przodu, iż wykrywamy mikroślady. Do pewnego momentu myśmy się bardzo cieszyli, też z uwagi na tę istotną zmianę, że kiedyś steroidy anaboliczno-androgenne i ich metabolity wykrywaliśmy z możliwością cofnięcia się mniej więcej do około miesiąca. Później te metody tak się usprawniły, że właściwie można było sięgać i pół roku wstecz, jako że ślady pozostawały jeszcze we włosach. Zatem z tego punktu widzenia nastąpiło bardzo korzystne zjawisko, bo umieliśmy rozszyfrowywać i prowadzić detekcję do tego stopnia, iż sterydy praktycznie zostały wykluczone. Przestała bowiem istnieć szansa, by ich nie udało się wykryć. Jednak w pewnym momencie ta precyzja wykrywania, coraz głębsza i głębsza, zaczęła ciążyć, bo dotyczyła też innych substancji chemicznych, znajdujących się na przykład w lekach.

Pamięta pan pierwszy, duży problem?

– Oczywiście. Dotyczył on clenbuterolu. Ludzie kojarzą tę substancję z nazwiskiem kolarza Alberto Contadora, a w Polsce przede wszystkim z naszym kajakarzem, Adamem Seroczyńskim, przy okazji igrzysk olimpijskich w Pekinie. Wówczas w jego organizmie została wykryta śladowa obecność tej substancji. W stężeniu mikro, porównywalnym do tego, jakie teraz stwierdzono u Igi Świątek. Wtedy wyszli z założenia, że zawodnik na igrzyskach musi jeść tylko to, co jest dostępne na stołówce. Nieważne, że poszedł gdzieś na miasto i tam spożył posiłek.

I teraz tak, o ile w przypadku clenbuterolu zdołano w toku różnych procedur zdiagnozować, że jest to substancja stosowana do tuczu zwierząt, na przykład w Chinach, to wciąż może być szereg związków, które przyswajamy w różnych okolicznościach choćby w produktach spożywczych. A na końcu zawodnik, któremu wyjdzie wynik pozytywny, nawet może nie dojść do tego, co potencjalnie “zainfekowało” jego organizm w minimalnym stopniu. Zwraca na to uwagę profesor farmakologii Jean-Claude Alvarez, dyrektor laboratorium toksykologicznego w Garches. Mówi wprost, że obecny zapis, iż sportowiec jest odpowiedzialny za wszystko, co dostanie się do jego organizmu, w praktyce jest nierealny.

– Dokładnie to samo chciałem powiedzieć, a mianowicie przywołać stanowisko profesora Alvareza. Z jednej strony to jest proste, ale jednocześnie bardzo mądre stwierdzenie. Techniką doszliśmy do tego, iż odkrywamy mikrozanieczyszczenia. W takich realiach ten, w cudzysłowie, biedny sportowiec, chcąc być absolutnie uczciwym, musiałby jeść warzywa z własnego ogródka i prowadzić swoje hodowle, by nie ponosić ryzyka na przykład z mięsem. Generalnie w ogóle nie sięgać po produkty powszechne. Już nie wiem jak trzeba by było główkować, żeby dopuścić myśl, iż w melatoninie jest trimetazydyna. To po prostu jest w ogóle chore, jak można za taką rzecz karać. A tu jeszcze taki, za przeproszeniem, idiota Kafielnikow powie, w ogóle nie rozumiejąc sprawy, że za takie sytuacje sportowca należy wykluczać dożywotnio. Podczas gdy to procedury technicznych możliwości doszły niemal do perfekcji, przez co zaczęły działać na szkodę. I teraz jest problem. Bo z jednej strony chodzi o to, by nadal utrzymać reżim, aby strażników antydopingu nie robiono w przysłowiowego konia, a jednocześnie ewentualnie podnieść progi, aby nie schodzić do mikrodawek. I to jest cała, nowa filozofia, jako że tylu sportowców zostało narażonych na głębokie przeżycia psychiczne. Przecież my możemy sobie tylko wyobrażać, co taka Iga przeżywała. Raz, że w ogóle była zaskoczona wynikiem pozytywnym, zaś po drugie otrzymując hejty, a pewnie nie o wszystkich nawet wiemy.